j. polski

Tematy na wewnętrzną część egzaminu maturalnego z języka polskiego

w sesji wiosennej 2015 roku

I. Literatura

1. Portrety kochanków w literaturze. Zaprezentuj zagadnienie, odwołując się do wybranych
utworów różnych epok.
2. Różne spojrzenia na polski dwór szlachecki w literaturze. Przedstaw zagadnienie, odwołując się
do wybranych utworów różnych epok.
3. Dramat jednostki wpisany w koło historii XX wieku. Omów zagadnienie, odwołując się
do wybranych przykładów.
4. Biografia jako klucz do odczytania twórczości pisarza (np. J. Kochanowski, A. Mickiewicz,
J. Słowacki, A. Wat, W. Odojewski, F. Kafka, M. Bułhakow). Omów na wybranych
przykładach.
5. Polacy w satyrze i karykaturze. Na wybranych przykładach przedstaw sposoby kreowania
portretów i ich funkcje.
6. Na wybranych przykładach z różnych epok objaśnij funkcję konwencji onirycznej w kreowaniu
świata przedstawionego.
7. Etos inteligenta i jego demaskacja. Przedstaw problem na wybranych przykładach.
8. Rozważ, czy polski dramat współczesny stworzył swój typ bohatera. Omów na wybranych
przykładach.
9. Dekalog bohaterów Gustawa Herlinga-Grudzińskiego. Rozwiń temat na wybranych
przykładach.
10. Twój region w polskiej geografii życia literackiego i kulturalnego (zjawiska, grupy, postaci).
Przywołaj wybrane przykłady i uzasadnij wybór.
11. Science fiction i fantasy. Odwołując się do wybranych przykładów literatury fantastycznej,
zaprezentuj podobieństwa i różnice w kreacji świata przedstawionego obu odmian
gatunkowych.
12. Wielkie karty naszej historii utrwalone w różnych formach zapisu literackiego (np. kronika,
epos, pieśń patriotyczna itp.). Zaprezentuj na wybranych przykładach.
13. Tytuł, motto, ostatnia scena jako klucze do interpretacji dzieła. Omów na wybranych
przykładach.
14. Wpływ domu i rodziny na kształtowanie postawy moralnej bohaterów literackich.
Omów na przykładach utworów z wybranych epok.
15. Dwór ziemiański w literaturze polskiej różnych epok. Omów na wybranych przykładach.
16. Literackie portrety matek. Omów na przykładach utworów z różnych epok.
17. Motyw przyjaźni w literaturze. Omów na wybranych przykładach.
18. Biesiady, wesela, bale – przedstaw rolę motywu w wybranych utworach literatury polskiej.
19. Polska pieśń narodowa – na wybranych przykładach z różnych epok przedstaw jej odmiany,
funkcje i związki z dziejami narodu.
20. Motywy mitologiczne i ich funkcjonowanie w literaturze XX wieku. Omów na wybranych
przykładach.
21. Bohater tragiczny w literaturze antycznej, romantycznej i współczesnej. Przedstaw i porównaj.
22. Z kogo się śmiejecie? Z samych siebie się śmiejecie!… Zanalizuj funkcję komizmu i satyry
na przykładzie wybranych utworów.
23. Bohaterowie literaccy różnych epok w poszukiwaniu szczęścia. Omów problem na wybranych
przykładach.
24. Zbrodnia to niesłychana, pani zabiła pana – sensacyjna fabuła jako element literatury „niskiej i
wysokiej”. Przedstaw na wybranych przykładach.
25. Tradycja i obyczaje Polaków utrwalone na kartach literatury. Zaprezentuj ich uniwersalizm
lub zmienność na wybranych przykładach.
26. Myśleć wierszem. Przedstaw inspiracje filozofią dawną (antyczną) lub współczesną w liryce
wybranych epok literackich.
27. Związki człowieka z przyrodą. Omów zagadnienie, odwołując się do twórczości literackiej
różnych epok.
28. Literackie obrazy bitew. Porównaj sposoby ich ukazania i funkcje, jakie pełnią w wybranych
utworach literatury pięknej.
29. Arkadia i apokalipsa. Zaprezentuj funkcjonowanie tych motywów w literaturze.
30. Motywy maryjne w literaturze polskiej. Przedstaw ich funkcjonowanie w wybranych utworach
literackich.
31. Macierzyństwo i ojcostwo. Rozważ problem, odwołując się do wybranych świadectw
literackich.
32. Czy zawsze „sielskie i anielskie”? Zaprezentuj różne obrazy dzieciństwa odwołując się
do wybranych utworów literackich.
33. Zwierzęta w literaturze. Zinterpretuj sposoby wykorzystania tego motywu na wybranych
przykładach literatury polskiej.
34. Miłość w życiu człowieka – żywioł niszczący czy budujący? Przedstaw swoje refleksje
w oparciu o wybrane utwory literackie.
35. Człowiek wobec swoich obowiązków. Omów wizerunek lekarza ukazany w utworach
literackich różnych epok.
36. Topos matki w literaturze średniowiecznej, romantycznej i współczesnej. Omów na wybranych
przykładach.
37. Kobieta zbuntowana. Przedstaw jej wizerunek w literaturze i oceń zasadność buntu.
38. Motywy średniowieczne w literaturze fantasy. Omów problem na wybranych przykładach.
39. Różne sposoby funkcjonowania motywu winy i kary w literaturze. Omów na wybranych
przykładach.
40. Różne sposoby kreowania wizerunków władców w literaturze polskiej i obcej.
Przedstaw problem, odwołując się do wybranych utworów.
41. Konflikt pokoleń w ujęciu twórców różnych epok. Rozważ problem na wybranych przykładach.
42. Motyw teatru świata w literaturze.
Omów wykorzystanie tego motywu, odwołując się do wybranych utworów.
43. Różne koncepcje dramatu na przestrzeni dziejów. Porównaj wybrane przykłady, odwołując się
do utworów dramaturgicznych.
44. Literackie obrazy katastrofizmu. Porównaj wybrane utwory literackie ujmujące ten problem.
45. Kultura wsi zapisana w obrzędach dorocznych i ludowych. Omów problem, odwołując się do
utworów wybranych epok literackich.
46. Pary bohaterów literackich. Omów sposób ich przedstawienia, odwołując się do wybranych
utworów literackich.
47. Sposób kreowania portretu Matki-Polki. Omów zagadnienie, odwołując się do wybranych dzieł
literackich.
48. Polaków portret własny w utworach XVII wieku i jego recepcje we współczesnej literaturze.
Omów na wybranych przykładach.
49. Rola kostiumu historycznego w utworze literackim. Omów na wybranych przykładach.
50. Rodzice i dzieci w literackim przekazie z różnych epok w konfrontacji z twoim modelem życia
rodzinnego. Omów problem odwołując się do wybranych utworów literackich.
51. Parodia, pastisz, aluzja literacka jako przykłady dialogów różnych tekstów. W rozważaniach
odwołaj się do wybranych utworów.
52. Bohaterowie w habitach. Przedstaw sposób ich kreowania w wybranych utworach literackich.
53. Narrator wobec świata przedstawionego. Omów jego funkcje w dziele literackim, odwołując się
do wybranych utworów z XIX i XX wieku.
54. Motyw pielgrzyma w literaturze. Rozważ problem, odwołując się do wybranych utworów.
55. Mit o Prometeuszu i jego literackie przetworzenia.
Omów problem, odwołując się do wybranych utworów.
56. Portrety Żydów w literaturze XIX wieku. Przedstaw i zinterpretuj sposób prezentowania tych
Postaci, odwołując się do wybranych przykładów.
57. Przemiana wewnętrzna jako motyw określający osobowość bohatera literackiego.
Omów na wybranych przykładach.
58. Doznania miłosne sentymentalistów i romantyków. Przedstaw sposoby opisu uczucia
w wybranych utworach literackich.
59. Obywatel a państwo w piśmiennictwie XVI i XVII wieku. Rozważ problem na wybranych
przykładach.
60. Motyw lotu i jego znaczenie w literaturze romantycznej. Omów zagadnienie na wybranych
przykładach.
61. Memento mori w średniowieczu i baroku. Porównaj funkcjonowanie motywu, odwołując się
do wybranych tekstów literackich.
62. Personifikacje zła w literaturze. Porównaj sposoby ich ukazania i funkcje, jakie pełnią
w wybranych utworach literackich.
63. Motyw wędrowca i wędrówki w literaturze. Przedstaw na wybranych przykładach, jaką
funkcję spełniała podróż w życiu wybranych bohaterów literackich.
64. Różne sposoby kreacji bohatera samotnika i istoty jego samotności w tekście literackim.
Przedstaw problem na wybranym przykładzie.
65. Niepokoje człowieka końca wieku i sposoby ich przezwyciężania w literaturze
młodopolskiej i współczesnej. Przedstaw na wybranych przykładach.
66. Azyl, twierdza, świątynia – scharakteryzuj rolę domu w życiu bohaterów literackich.
Odwołaj się do wybranych przez siebie tekstów literackich.
67. Idealiści i marzyciele w polskiej literaturze. Zaprezentuj bohaterów literackich
charakteryzujących się taką postawą i przedstaw, jakie ponoszą konsekwencje za wierność
swoim ideałom i marzeniom.
68. Etos rycerza i jego funkcjonowanie w literaturze. Przedstaw zagadnienie na wybranych
przykładach.
69. Sposoby opowiadania o doświadczeniach czasu II wojny światowej. Omów na wybranych
przykładach.
70. Rozstanie bliskich sobie osób ukazane w literaturze. Przedstaw funkcjonowanie tego motywu
w wybranych utworach różnych epok.
71. Pokora i bunt jako dominujące postawy człowieka wobec Boga. Przedstaw je na przykładzie
wybranych utworów literackich.
72. Różnorodny sens cierpienia w życiu, człowieka- Omów problem, odwołując się do wybranych
tekstów literackich.
73. Samotność z wyboru i samotność z konieczności. Przedstaw przyczyny i skutki przywołanych
sytuacji w życiu wybranych bohaterów literackich.
74. Motyw powstania styczniowego w literaturze pozytywizmu i Młodej Polski.
Przedstaw na przykładzie wybranych utworów.
75. Relacje między Polakami a Żydami. Przedstaw problem, odwołując się do wybranych
utworów literackich.
76. Bohaterowie moralni i niemoralni w literaturze. Scharakteryzuj ich postawy, odwołując
się do wybranych utworów.
77. Bohaterowie utworów literatury współczesnej wobec tragicznych wyborów
egzystencjalnych. Scharakteryzuj ich postawy, uwzględniając uwarunkowania, w jakich się
znaleźli.
78. Młodość jako czynnik determinujący stosunek człowieka do świata. Scharakteryzuj zjawisko
na wybranych przykładach z literatury różnych epok.
79. Tragedia jednostek i jej ponadczasowy wymiar. Omów problem na wybranych przykładach z
literatury różnych epok.
80. Obraz miasta utrwalony w prozie XIX i XX wieku. Omów zagadnienie na wybranych
przykładach z literatury polskiej i obcej.
81. Twórczość Jacka Kaczmarskiego jako wyraz oczekiwań i przemian społecznych. Wykaż, analizując wybrane teksty poety.

82. Przedstaw renesansową koncepcję ludzkiego życia i szczęścia w wybranych utworach.

83. Porównując wybrane mity greckie z wybranymi współczesnymi utworami literatury pięknej, przedstaw kształtowany w nich wzór herosa.

II. Związki literatury z innymi dziedzinami sztuki

81. Dawne i współczesne wzory rodziny. Omów zagadnienie na podstawie literatury, filmu
i serialu telewizyjnego.
82. Motyw powstania styczniowego w literaturze i sztukach plastycznych.
Przedstaw temat na wybranych przykładach.
83. Różne ujęcia motywu Sądu Ostatecznego w literaturze i sztuce.
Odwołaj się do wybranych przykładów.
84. Sztuka wobec niewyrażalnego. Symbol jako środek wyrazu w poezji i malarstwie
Omów problem na wybranych przykładach.
85. Artystyczne interpretacje historii w literaturze i malarstwie (np. H. Sienkiewicz, J. Matejko).
Dokonaj analizy porównawczej wybranych dzieł.
86. Współczesne interpretacje sceniczne dramatów powstałych przed rokiem 1918.
Zanalizuj wybrane spektakle teatru żywego planu lubi telewizyjnego.
87. Przywołując wybrane przykłady, rozważ rolę inspiracji biblijnych we współczesnej literaturze
i filmie.
88. Dzieło literackie a jego filmowa adaptacja. Przedstaw na wybranych przykładach.
89. Tatry w literaturze i sztuce Młodej Polski. Omów na wybranych przykładach.
90. Impresjonizm w poezji i w malarstwie. Omów na wybranych przykładach.
91. Literackie i filmowe wizje przyszłości. Omów na wybranych przykładach.
92. Sceny batalistyczne w literaturze, malarstwie i filmie.
Przedstaw i porównaj sposób prezentacji.
93. Współbrzmi, zachwyca, przeraża… – jaką rolę pełni pejzaż w literaturze i malarstwie?
Rozważ na wybranych przykładach.
94. Dramaty Stanisława Wyspiańskiego a ich filmowa adaptacja lub teatralne przeniesienie.
Omów na wybranych przykładach.
95. Powieść historyczna w obiektywie kamery. Omów walory artystyczne wybranych ekranizacji.
96. Obrazy „małej ojczyzny” w literaturze i filmie. Omów na wybranych przykładach.
97. Obraz matki cierpiącej w literaturze i sztuce.
Przedstaw zagadnienie na wybranych przykładach.
98. Porównaj wizję powstania styczniowego w literaturze i malarstwie Artura Grottgera.
99. Bitwy, oblężenia, pojedynki… – zmaganie z wrogiem jako motyw literacki i malarski.
Omów zagadnienie na wybranych przykładach.
100. Folklor – inspiracją twórczą pisarzy, malarzy i kompozytorów różnych epok.
Rozwiń temat, odwołując się do wybranych przykładów z literatury i sztuki.
101. Autoportret artysty w literaturze i sztuce. Przedstaw na wybranych przykładach.
102. Kobieta i moda w literaturze i sztuce. Przedstaw swoje spostrzeżenia, odwołując się
do wybranych przykładów.
103. Sceny miłosne w literaturze, malarstwie i filmie. Przedstaw i porównaj sposób prezentacji.
104. Kara jako konsekwencja zbrodni. Omów zagadnienie, zwracając uwagę na sposób jego ujęcia
w wybranych utworach literackich i w filmie.
105. „Świat nie jest taki, jaki jest. Jest taki, jak widzi go artysta.”
Rozważ problem, odwołując się do wybranych tekstów kultury.
106. Współczesne interpretacje dramatów W. Szekspira – teatr żywego planu, teatr telewizji,
adaptacje filmowe. Omów zagadnienie, odwołując się do wybranych przykładów.
107. Opowiadania Jarosława Iwaszkiewicza w filmach Andrzeja Wajdy.
Omów walory artystyczne wybranych ekranizacji.
108. Literackie i filmowe wizje Litwy-Ojczyzny.
Omów zagadnienie, odwołując się do wybranych dzieł.
109. Artystyczne interpretacje motywu vanitas vanitatum w literaturze i sztukach plastycznych.
Omów zagadnienie, odwołując się do wybranych dzieł różnych epok.
110. „Polaków portret własny” w literaturze i innych tekstach kultury.
Omów na wybranych przykładach.
111. Sceny z życia świętych w literaturze i malarstwie.
Porównaj wybrane teksty kultury europejskiej i polskiej.
112. Bliskie czy odległe współczesności wizerunki świętego Franciszka w literaturze i sztuce
(malarstwo lub film). Rozważ problem na podstawie wybranych tekstów kultury.
113. Od „Zielonego Balonika” do kabaretu „Otto”- stare i nowe oblicze polskiego kabaretu.
Omów problem, odwołując się do wybranych tekstów.
114. Związek literatury z muzyką w okresie Młodej Polski.
Wykaż, odwołując się do wybranych dzieł.
115. Impresjonistyczne pejzaże w poezji młodopolskiej i malarstwie.
Porównaj wybrane teksty kultury.
116. Malarstwo marynistyczne a poetyckie obrazy morza. Porównaj wybrane teksty kultury.
117. Portret Sarmaty w literaturze i malarstwie.
Porównaj ujęcie i wymowę, odwołując się do wybranych dzieł.
118. Funkcjonowanie ideału kobiety w wybranych epokach.
Rozważ temat, odwołując się do przykładów z literatury i malarstwa.
119. Funkcjonowanie alegorii w literaturze i sztuce.
Rozważ temat, odwołując się do wybranych tekstów kultury.
120. Jakie utwory zasługują na miano arcydzieł?
Podaj przykłady dzieł sztuki, wskaż kryteria, którymi się kierowałeś przy ich wyborze.

III. Język
121. Językowe środki perswazji w reklamie.
Zaprezentuj wybrane przykłady z masowych środków przekazu.
122. Indywidualizacja języka jako element kreacji bohatera literackiego.
Omów na wybranych przykładach.
123. Komizm słowny i sposoby jego realizacji w wybranych utworach różnych autorów i epok.
124. Scharakteryzuj różne typy stylizacji językowej i ich funkcje na przykładzie literatury
współczesnej.
125. Twórcze wykorzystanie języka mówionego w literaturze współczesnej.
Omów zagadnienie na wybranych przykładach.
126. Język prasy.
Omów różne odmiany stylu publicystycznego (na konkretnych przykładach).
127. Staropolska frazeologia żywa do dziś. Dawna kultura zapisana w języku.
Omów na wybranych przykładach.
128. Zapożyczenia językowe.
Omów problem i omów zasadność najnowszych zapożyczeń w języku polskim.
129. Dlaczego niektóre wyrazy stają się modne?
Zanalizuj przykłady ze współczesnej polszczyzny.
130. Dokonując analizy języka różnych reklam, wyjaśnij, jaki obraz świata one kreują.
131. Dokonując analizy języka piosenek jednego z zespołów lat dziewięćdziesiątych, wyjaśnij
zasadność doboru środków wyrazu.
132. Język Twoich rówieśników.
Zanalizuj zgromadzony materiał źródłowy.
133. Zanalizuj i oceń najciekawsze nazwy sklepów, kawiarni i restauracji w Twojej miejscowości.
Wyjaśnij jakie tendencje rozwojowe współczesnej polszczyzny znalazły w nich
odzwierciedlenie.
134. „Jak tworzyć poezję po Oświęcimiu?” W oparciu o wybrane utwory Tadeusz Różewicza
przedstaw koncepcję języka poetyckiego artysty.
135. Eksperymenty językowe w poezji XX wieku.
Omów zagadnienie odwołując się do wybranych przykładów.
136. Język jako środek manipulacji odbiorcą. Na wybranych przykładach z literatury XX wieku
Pokaż, w jaki sposób język służył propagandzie i kształtował postawy odbiorcy.
137. Podhale i góralszczyzna jako źródło stylizacji.
Omów na wybranych przykładach literackich.
138. Oceń język prasy młodzieżowej, wykorzystując artykuły z wybranych periodyków
adresowanych do nastolatków.
139. Frazeologia dziennikarstwa sportowego.
Omów na przykładach.
140. Język wyznań miłosnych.
Rozważ temat na wybranych przykładach tekstów literackich.
141. Teksty discopolo: poezja czy językowy kicz?
Zilustruj, posługując się przykładami.
142. Frazeologia języka młodzieżowego.
Zilustruj materiał zebrany w Twoim środowisku.
143. Nowatorstwo językowe wybranego utworu science fiction Stanisława Lema.
Omów i oceń zjawisko.
144. Język jako świadectwo minionych czasów. Przedstaw swoje refleksje na temat rozwoju języka,
wykorzystując zebrany materiał źródłowy.
145. Wieloznaczność i homonimia w służbie dowcipu.
Zanalizuj przykłady w wybranych utworach literackich.
146. Zjawisko amerykanizacji w języku polskim.
Omów problem, odwołując się do wybranych tekstów publicystycznych.
147. Język bohaterów komedii polskiej XX wieku ( kabaretu).
Przedstaw na wybranych przykładach.
148. Przysłowia mądrością narodu.
Omów ich funkcje językowe, odwołując się do przysłów ludowych.
149. Rola neologizmów w tworzeniu literackiego obrazu świata.
Omów zagadnienie na wybranych tekstach poetyckich.
150. Jak mówią mieszkańcy Twojej miejscowości?
Zbadaj język różnych grup pokoleniowych.
151. Rola frazeologizmów w poezji np. S. Barańczaka lub W. Szymborskiej.
Odwołaj się do wybranych przykładów.
152. Język w domu, w pracy, w szkole: ta sama czy inna polszczyzna?
Omów jej odmiany na przykładach.
153. Stylizacja językowa w dziełach literackich. Omów jej rodzaje, cech i funkcje w wybranych
utworach ( np. H. Sienkiewicza, S. Wyspiańskiego, E. Redlińskiego).
154. Mowy słynnych mówców a przemówienia współczesnych polityków.
Porównaj pod względem językowym wybrane teksty.
155. Rozważ problem mody na neologizmy słowotwórcze, odwołując się do języka prasy, mediów
i polszczyzny potocznej.
156. Językowe sposoby wyrażania uczuć w listach Twojego pokolenia i pokolenia romantyków.
Analiza przykładów (np. listów A. Mickiewicza, J. Słowackiego, Z. Krasiń¬skiego, C. Norwida,
F. Chopina).
157. Analizując zgromadzony materiał językowy, scharakteryzuj zapożyczenia we współczesnym
języku polskim. Oceń ich celowość.
158. Wpływ rozwoju cywilizacji (w tym techniki) na współczesny język potoczny.
Omów zjawisko na podstawie zebranego materiału językowego.
159. Eksperymenty językowe w poezji lingwistycznej.
Omów zagadnienie w oparciu o twórczość Mirona Białoszewskiego.
160. Przedstaw dwa różne typy stylizacji językowej i określ ich funkcje na przykładach Potopu H. Sienkiewicza i Chłopów W. Reymonta.
161. Kontynuacja toposów antycznych w literaturze oraz sztuce romantyzmu i współczesności.
162. Idea nadczłowieka w historii i literaturze na podstawie biografii Adolf Hitler i działa Fryderyka Nietzschego.

163. Śmierć jako motyw w literaturze i sztuce. Przedstaw na wybranych przykładach.

164. Zjawy, duchy, sny i wizje. Określ ich funkcje w wybranych utworach literackich różnych epok.

165. Przedstaw funkcjonowanie motywów wierności i zdrady  w literaturze. Omów na przykładach utworów z różnych epok.

166. "Motyw raju. Odwołując się do wybranych utworów literackich, przedstaw i porównaj sposoby jego przedstawienia".

167. Pojedynek jako temat literacki i filmowy. Przedstaw różne jego ujęcia, odwołując się do wybranych dzieł.